Bij RadingSpoor zijn veel zandlocomotieven te vinden. Niet alleen op het spoor, maar ook in het embleem. Bij club- en andere dagen zijn regelmatig zandlocs te zien op spoor 3½", 5" en de 7¼" baan.

Van een van de leden van Radingspoor kreeg ik het advies om deze loc eerst maar eens te gaan bouwen voordat ik aan de gang ging met de bouw van een wat meer ingewikkeld model.

De zandlocomotieven werden veelvuldig gebruikt door aannemers.

In de jaren 80-82 van de vorige eeuw is in de Modelbouwer door Vos een hele beschrijving gegeven van bouw van de smalspoorloc "Gea" naar het model van de "Gezina". Het oorspronkelijk ontwerp en de beschrijving in de Modelbouwer betreft een locomotief voor spoor 3½".

Het advies om eerst aan de slag te gaan met een simpeler model dan de NS8500 heb ik ter harte genomen. Ik ben in ieder geval begonnen met de bouw van deze locomotief om meer ervaring op te doen met het bouwen van een locomotief. Of het uiteindelijk tot een afgebouwde loc komt moet de toekomst uitwijzen.

Het ontwerp

Als oefening en om er beter achter te komen hoe deze locomotief is opgebouwd, heb ik het ontwerp (grotendeels) in OnShape omgezet naar een 5" ontwerp. Hieronder zie je de status in OnShape van november 2022. Hier kom je bij het ontwerp in OnShape.

Wielen

Via marktplaats was ik goedkoop gekomen aan een 110mm stuk St52 as. Aangezien ik een goede lintzaag machine heb, heb ik plakken gezaagd voor de wielen.

Daarna heb ik de wielen op de draaibank gedraaid. Voor het draaien heb ik een paar goede wisselplaatjes aangeschaft. Dit bleek essentieel bij het draaien met een mooi eindresultaat. Bij het draaien kwam toch ook wel het nadeel van St52 naar voren en wel de behoorlijk lange spanen. De draaibank heb ik regelmatig moeten stopzetten omdat ik teveel last had van de lange spanen.

Nadat de wielen vlak gedraaid waren, de voorkamer had uitgedraaid en het gat voor de as had aangebracht heb ik op de freesbank de gaten geboord. Hiervoor heb ik een opspanplaat gemaakt met in het midden een as. De opspanplaat heb ik vastgezet op de freestafel. Op de plaat kon ik het wiel fixeren met twee spanplaten.  Als eerste heb ik zo eerst de gaten voor de drijf en koppelstang pennen gemaakt in alle wielen. Hiervoor heb ik de freestafel in X en Y richting vastgezet. De afstand tussen hart as en drijf en koppelstang pennen zijn hierdoor overal gelijk. De gaten daarna heb ik vervolgens aangebracht.

Vervolgens heb ik in de draaibank ook een opspanhulpstuk gemaakt. Hiermee kon ik de wielen op de draaibank vastzetten en heb ik het profiel van de wielband ruw aangebracht. Het uiteindelijke profiel breng ik aan wanneer de wielen op de assen zitten.

De assen heb ik gehaald uit stukken rond 20 automatenstaal. De aseinden heb ik eerst ruw op maat gemaakt vanuit de drieklauw en aan de uiteinden heb ik een centerboorpunt aangebracht zodat ik de assen verder kon gaan bewerken tussen de centers. Tussen de centers heb ik de assen op maat gemaat voor bevestiging van de lagers en de wielen. De passing van lagers en wielen heb ik gemaakt voor verlijming met loctite.

Frame

De locomotief heb ik getekend in onshape. Delen van het frame heb ik als dxf files geëxporteerd. De delen met veel hoeken en vormen heb ik bij snijdenmetwater uit Rijssen laten snijden. De rechte stukken heb ik uit een 4mm plaat met de haakse slijper uitgesneden. De delen die ik heb laten snijden zijn te zien op de volgende foto.

Het frame maak ik in elkaar met 15x15x3 hoekprofiel. Dit hoekprofiel is redelijk klein en kon ik niet bij de gewone ijzerboer krijgen. Ik heb er nog over nagedacht om dit bij Wilms Metallmarkt uit Köln (Duitsland) te laten komen. Voor andere projecten had ik ook nog wat ander materiaal nodig van Sauerbier waardoor ik het daar heb gehaald.

Het hoekprofiel bevestig ik met 2 mm klinknagels. De gaatjes heb ik eerst in het hoekprofiel geboord en daarna overgenomen op de frameplaten. Het frame heb ik eerst in elkaar gezet met M2 boutjes. Zo kan ik verdere bewerkingen nog eenvoudig en nauwkeurig uitvoeren zoals de cilinder bevestiging, de scheenbevestiging en de gaten voor de remmen.

Wielaslagers en scheenstukken

De wielaslagering realiseer ik met kogellagers. De axle box maak ik van staal evenals de schenen.

De axle boxen heb ik op maat gemaat en heb ik de sleuven waarmee deze langs de scheenstukken bewegen op maat gemaakt. De gaten voor de plaats van de assen heb ik met de freesbank op de juiste positie aangebracht. Hiervoor heb ik de voor- en bovenzijde als referentie genomen. Eerst heb ik de gaten met een centerboor voorgeboord, vevolgens een gat van 11,5 geboord en vervolgens het gat geruimd. Dit gat heb ik aangebracht om als referentie te gebruiken voor het later uitdraaien van het gat voor de kogellagers.

Koppelstangen

De koppelstangen heb ik gemaakt naar ontwerp van de 3,5" versie van de Gea.

Remmen

Het wachten was op materiaal voor de cilinders. In de tussntijd ben ik begonnen met het maken van de remmen.

Cilinders

De cilinders heb ik laten gieten van Brons.